- کد خبر : 206548
چاپ این مطلب «ریواس»
یادداشت حیدر آریایی نژاد درباره اقدامات نابجا در مراسمات تشییع و تدفین برای عزیزانمان، آن رفتگان بی بازگشت، آنچه شایسته است انجام دهیم نه اقدامات بی حاصل!
پایگاه خبری-تحلیلی ریواس جنوب (rivasjonoob.ir)/
یادداشت ریواس جنوب/ حیدر آریایی نژاد
ایل طیبی یکی از ایلات بزرگ در استان کهگیلویه و بویراحمد در آستانه برگزاری یک جلسه بزرگ هم اندیشی برای حذف برخی از آداب و رسوم نابجا در مراسمات مربوط به خاکسپاری ها قرار گرفته است و در این مدت بحث ها و تحلیل های زیادی از سوی بزرگان، متنفذان، فرهنگیان و قلم به دستان آنها ارائه شده است. در تازه ترین تحلیل، حیدر آریایی نژاد به اقداماتی که از نظر او در این گونه مراسمات یا نابجا هستند یا اقدام اضافه ی بی حاصل محسوب می شوند، اشاره کرده است.
این متن تحلیل این فعال فرهنگی – اجتماعی است؛
«مدتی است که بحث مراسمات تدفین و ترحیم در شبکه های اجتماعی داغ شده است و به تَبَع آن گروهایی پیش قدم شده و جلساتی هم تشکیل داده اند و شیوه اجرای مراسمات را در بوته نقد قرار دادند ، با این نیت که بتوانند در حد مقدور و معقول ، آنها را تعدیل کنند و باری از دوش خانواده مُعزی بردارند تا مصیبت شان دو چندان نشود.
اصلاحات فرهنگی ، اقدامات عام المنفعه و آداب و رسومی که هم معرف فرهنگ یک قوم باشد و هم راحتی مردم را به دنبال داشته باشد از منظر عقل و منطق ، ممدوح است و قابل تحسین و مورد حمایت و توجه عموم هم قرار خواهد گرفت.
دیگر ایلات “طیبی” را به برخی صفات مثبت می شناسند:
سازگاری ،حسن همجواری و زیست مسالمت آمیز ،
متعهد بودن ، اهل حلال و حرام بودن و احترام به حقوق دیگران ،
خوش حسابی ، قانون مداری و سایر صفات اخلاقی و انسانی.
قطعا سایر ایلات هم این صفات را به کم و بیش دارند و دارای محاسنی هستند که طیبی ممکن است فاقد آنها باشد و ایل ما هم خالی از عیب و ایراد نیست.
شرایط محیط زندگی ، فضای مجازی و خیلی عوامل دیگر که در اینجا فرصت پرداختن نیست در تربیت و رفتار و گفتار انسانها تاثیر گذارند و شاید در بین بسیاری از خانواده های ما فرزندان ناباب و ناسازگار هم باشد و تا حدودی طبیعی هم هست.
هدف از تشکیل چنین جلساتی، بررسی رفتار ها و آداب و رسومی ست که برخی سابقه دارند و نیازمند تغییر، بهبود و اصلاح هستند و برخی سابقه ندارند و بعنوان بدعت و رسم نامناسب شناخته می شوند.
از آنجا که بخش زیادی از مردم ایل مهاجرت کرده اند و در شهرستان های استان و یا استان های هم جوار ساکن شده اند و با توجه به فرهنگ عشیره ای مان ، که حضور در مراسمات را برای خود جزء الزامات تعریف کردیم ، این موضوع همیشه با مشکلاتی همراه بوده است.
بنابراین اگر خروجی این جلسات رهاورد مثبتی داشته باشد، موجب راحتی هم تباران خواهد شد و باید از آنها استقبال کرد.
از جمله مسائل و موضوعاتی که قابل طرح و بررسی است به شرح زیر عنوان شده اند:
۱. نقش فضای مجازی و آسیب های آن در زندگی
فضای مجازی ، فضای پرقدرتی ست،
هم آگاهی بخش است و هم آسیب زا.
متاسفانه در سال‌های اخیر کلاه برداری اینترنتی رایج شده است.
اینگونه که گفته می شود این کارِ خلاف از طریق عضوگیری در کانال های تلگرامی که به “اَد کردن” معروف شد، صورت می گیرد و در ادامه، گرفتنِ اطلاعات بانکی مخاطب به بهانه واریز پول و نهایتاً به خالی کردن حساب مخاطب می انجامد.
کاری غیر اخلاقی و تحصیل مال حرام که هم جرم است و هم خلاف قانون و اخلاق.
حساب این موضوع از بحث مراسمات جداست،
ولی برخی از فرزندان ما تحت تاثیر همین فضای ناسالم مجازی در دام سودجویان افتادند و متهم به مشارکت یا همکاری هستند و این موضوع برای سابقه خوشنامی ما یک زنگ خطر است و لازم است مراقب باشیم که فرزندان مان در این دام نیفتند.
۲. تشریفات مراسمات خاکسپاری
الف: اجرای مراسم تشییع و تدفین
شیوه اجرای مراسم تدفین و بخش های متنوع و گاه ملال آور آن همیشه با انتقاداتی همراه است.
به تناسب مکان و شرایط جوی اختصار برنامه ، وقت شناسی و احترام به شرکت کنندگان مورد وفاق همگان هست . ولی از این نکته نباید غافل شد که اجرای مراسم باید در شأن افراد و جایگاه اجتماعی شخص هم باشد و اختصار به گونه ای نباشد که به قول معروف “از آن طرف بام بیفتیم” و این امر سبب بی توجهی به جایگاه متوفی و بی حرمتی به آن شود.
سعی کنیم در کلیات به توافق برسیم چون در جزئیاتِ شیوه ی اجرا همیشه اختلاف سلیقه هست.
ب: استفاده از خواننده
همه ما واقفیم که سطح مصیبت ها متفاوت اند.
قطعا مرگ جوان ، تک فرزند ، تک پسر ، با پدر یا مادر و پیر و میانسال باهم تفاوت دارند ، داغ جوان سنگین است ، امید که هیچ کس داغ جوان نبیند ولی درک این موضوع برای دیگران راحت نیست چون طوفان دریای مصیبت را درک نکرده اند.
اما هم از جهت شرایط اقتصادی هم از منظر عرفی و فرهنگی دامن زدن به برخی رسوم پرهزینه که موجب آسیب و خدشه دارشدن وجهه ی ما شود و با چشم و هم چشمی هزینه های غیر ضروری بتراشد نه جالب است و نه بصلاح.
باید سوگواران را قانع کرد که در مراسمات از خواننده استفاده نشود.
در مرگ جوان -که برخی معتقدند لازم است! –
و البته معتمدین و متنفذین می توانند با مدیریت ، مانع این عملِ احساسی شوند و خانواده ها را منصرف کنند ، اگر این موضوع گریز ناپذیر شد، سعی شود فقط در مراسم تشییع آن هم از خواننده هایی که با اشعار و سروده های فخیم و آموزنده آشنا هستند، استفاده شود و در سایر مراسمات از این کار خودداری شود و تا کم کم زمینه حذف این رسم فراهم شود.
و چه بسا زنان “شربه خوان” یا “سرو خوان” محلی ما در محافل خصوصی و با رعایت جوانب عرفی و شرعی، سوزناک تر از خواننده ها حق مطلب را ادا می کنند.
پ: حذف مراسم چهلم و سالگرد
به نظر می رسد حذف مراسم چهلم و سالگرد با مقاومت همراه باشد و به این زودی نتوان آنها را حذف کرد.
البته که “کار، نشد ندارد” ، به این شکل که یک خانواده بزرگ خود را هزینه کند و اولین قدم را بردارد.
در مراسم یکی از بزرگان رسماً مراسم چهلم و سالگرد حذف و هزینه های مراسمات بعدی به نیت متوفی صرف امور خیریه شود.
همانطور که اخیراً در مراسم پدر یک شهید در یکی از طوایف کهگیلویه رسماً حذف کردند.
وقتی خانواده های سوگوار تا مدت ها به ویژه آخر هفته ها بر مزار عزیزان خود حاضر می شوند و مداوم برای متوفی با قرائت فاتحه و قرآن و دعا طلب آمرزش می کنند و عملا به اندازه کافی مراسمات ترحیم اجرا می شود، شاید بتوان به اقتضای زمان این مراسمات را حذف کرد،
ولی تا وقت مناسب آن، حداقل کاری که می توان کرد این است که به صورت خانوادگی برگزار گردد و همگان دعوت به شرکت نشوند تا بتدریج کمرنگ شود.
چون به محض اطلاع رسانی عمومی، بستگان دور و نزدیک معذب می شوند و خود را ملزم به شرکت می دانند.
البته می توان این مراسمات را خلاصه هم کرد ؛ بدین شکل که یا در قبرستان برگزار کرد و همان‌جا خاتمه داد،
و یا در قبرستان بصورت خانوادگی باشد و دعوت برای شرکت عموم آن هم برای یک جلسه دو ساعته در مسجد باشد.
(یا قبرستان یا مسجد)
ت: شرکت در مراسمات و دعوت عمومی
شرکت در مراسمات و ابراز همدردی رسم پسندیده ای است که هم باعث تسکین آلام سوگواران می شود و هم یکی از شیوه های دیدار اقوام و دید و بازدید هست. تا جایی که اگر مصیبت سنگین نباشد ، این دیدار ها انبساط خاطر ایجاد هم خواهد کرد و اخیراً آیت الله ملک حسینی بصورت مبسوط به محاسن این بخش از مراسمات پرداختند.
ولی اگر به هردلیلی امکان شرکت فراهم نبود، نباید سخت گرفت و نباید بابت عدم شرکت گلایه کرد،
سعی کنیم این دیدگاه و این نوع نگاه را که انتظار داشته باشیم همگان در همه مراسمات شرکت کنند ، کمرنگ کنیم و بپذیریم که گاهی امکان حضور نیست.
دوری راه وخطرات جاده ها ،
گرفتاری های شخصی،
مسافرت احتمالی،
بیماری و کسالت،
و بسیاری عوامل دیگر،
موانع بزرگی برای شرکت در مراسمند.
خلاصه انتظارات مان را از بستگان و هم تباران تعدیل و معقول کنیم.
قابل ذکر است خانواده های سوگوار در چند روز اول ضمن تحمل فشار های ناشی از مصیبت بشدت درگیر پذیرایی ، استقبال و بدرقه میهمانان هستند ، سعی کنیم در مراودات مان وقت شناس باشیم ؛
دیر وقت مراجعه نکنیم و تا دیر وقت در مراسم نمانیم تا خانواده سوگوار فرصت استراحت کافی داشته باشند.
ث: تیر اندازی
در خصوص تفنگ و تیراندازی مدتی قبل مطلبی را تحت عنوان “فرهنگ بی تفنگ” منتشر شد و از زوایای مختلف به “تفنگ” از جمله تیراندازی در مراسمات پرداختیم.
متاسفانه در سال های اخیر در مراسمات افراد برجسته تیراندازی رایج شده است، رسمی نامناسب و بدعتی خطر آفرین.
افراد برجسته، یا بزرگان قوم هستند، یا دارای شخصیت و پایگاه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هستند.
بنابراین زیبنده تر این است که برای احترام این افراد، به جای تیراندازی از خصوصیات برجسته ی آنها ، یعنی مردم داری ، اخلاق مداری ، حس خُلق و نیکوکاری های شان گفته شود.
حتما این دست افراد به اندازه کافی ویژگی های برجسته دارند که نیاز به تیراندازی در مراسم شان نداشته باشیم و بخواهیم برجستگی آنها را با تیراندازی خطر آفرین معرفی کنیم.
ج: سنگ قبر ، آلاچیق و سایبان
با مدیریت هزینه های خانواده سوگوار از جمله کم کردن وعده های غذایی متعدد و صرفاً در حد میهمانان راه دور یا خویشاوندان نزدیک و با توجه به شرایط اقتصادی هم بنا را بر سادگی و اختصار بگذاریم و از نصب سنگ های گران قیمت و یا سایه بان و آلاچیق خودداری کنیم.
لازم است کمی به خود بیاییم و گرنه چشم و هم‌چشمی، ما را به نقطه ای می رساند که زیر بار هزینه های متوفی شکسته می شویم.
آیا باور داریم و یا هیچ گاه فکر کرده ایم که آلاچیق و سایبان ، سنگ قبر های چند طبقه و یا مجسمه های سنگی گران قیمت ، جز وارد کردن آسیب های اقتصادی کمر شکن بر خانواده متوفی و نداشتن تاثیر معنوی برای میت ندارند، با این کار ما در گناهِ بدآموزی و ترویج این رسوم ناپسند شریکیم؟
هیچ گاه تصور کرده ایم اگر این شیوه همه گیر شود چگونه و با چه قیمتی این هزینه ها باید تأمین شوند؟
خلاصه، این جلسات که با نیت خیر انجام می شود اگر خروجی مثبتی داشته باشد به نفع همه مردم است
و ضامن اجرای آن هم باید بزرگتر های هر فامیل و خانواده باشند؛ بزرگانی که در نقش امام زادگان فامیل خود هستند و حرمت شان واجب.
بنابراین تشریفات مراسمات اگر چه به نام مردگان است ولی اگر تغییرات مثبت و یا تساهلی در این امور صورت گیرد، برای راحتی بازماندگان و به کام زندگان خواهد بود و هدف ، آسایش خانواده عزادار در این شرایط نامساعد اقتصادی ست،
و گرنه به قول زنده یاد پناهی:
“چه مهمانان بی دردسری هستند مردگان،
نه به دستی ظرفی را چرک می کنند،
نه به حرفی دلی را آلوده،
تنها به شمعی قانعند
و اندکی سکوت.”
والبته قرائت فاتحه ای…
پس بیایید برای عزیزانمان، آن رفتگان بی بازگشت، آنچه شایسته است انجام دهیم نه اقدامات بی حاصل!
سلام ودرود بر دوست عزیز وفامیل نزدیک وهم کلاسی محبوب بابت مطالب شیوا وسلیس که دقیقا حرف دل اکثر مردم ایران زمین بویژه انسانهای منطق گرا را بیان فرمودند درو دومانا باشید افرین