اثری تاریخی در دل شیراز که حتی شیرازی‌ها هم از آن بی‌خبرند! بی‌سروسامانی آرامگاه «رحیم‌خان زند» در پیچ و خم میان سازمان‌ها

سازمان هایی که به نظر می رسد باید متولی نگهداری و ساماندهی مزار فرزند بنیانگذار سلسله زندیه باشند، هریک سازمان دیگری را متولی این کار می دانند و سرانجام این پیچ و خم اداری ره به جایی نمی برد.

هرچند کریم خان زند از شهرت و آوازه بالایی برخوردار بود اما فرزندانش آنچنان گمنام هستند که در هیچ سند تاریخی اطلاعات دقیقی از آنان موجود نیست.

حتی ساکنان شهر شیراز از وجود آرامگاه رحیم خان زند در این شهر بی خبرند، آرامگاهی که در بی سر و سامانی بسر می برد و برای حفظ و نگهداری آن به عنوان بخشی از تاریخ استان فارس، هنوز اقدام عملی نشده است.

بنا بر روایات آرامگاه فرزند پادشاه زندیه مربوط به حدود ۲۲۰ تا ۲۵۰ سال پیش است، اینگونه نقل می شود که روی قبر رحیم خان زند ساختمانی وجود داشته و بر اثر زلزله سال ۱۲۶۹ یا زلزله سال ۱۲۳۹ هجری قمری تخریب شده است.

از زمان تخریب این ساختمان، هنوز اقدامی برای بازسازی،حفظ و نگهداری قبر فرزند نخستین پادشاه زندیه نشده و قبر او همچنان در بی سر و سامانی بسر می برد و او که فرزند پادشاهی است که شاهی نکرد و به وکیل الرعایا معروف بود، همچنان در بین مردم ایران و حتی فارس گمنام است.

طرح توسعه حرم مطهر علی بن حمزه(ع) در دستور کار مشترک شهرداری شیراز و اداره کل اوقاف و امورخیریه فارس قرار گرفته است.

حفظ و حراست از آرامگاه فرزند نخستین پادشاه زندیه به دغدغه بسیاری از دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده که بر ضرورت توجه به این آرامگاه در کنار بارگاه مطهر حضرت علی بن حمزه (ع) تاکید دارند.

**پیگیری های دوستداران میراث فرهنگی

مسعود منیعاتی رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: در خصوص نسبت رحیم خان زند با کریم خان زند دو سند وجود دارد که یکی از اسناد گویای آن است که رحیم خان پسر کریم خان زند است که در سن جوانی فوت کرده است.

وی افزود: سند دیگر می گوید رحیم خان زند نوه کریم خان زند است اما به نظر می رسد اینکه رحیم خان زند پسر کریم خان زند باشد سندیت بیشتری دارد.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس به پیگیری های این انجمن برای ساماندهی آرامگاه کریم خان زند اشاره کرد و گفت: برای پیگیری بازسازی، حفظ و نگهداری آرامگاه رحیم خان زند کارگروهی در این انجمن تشکیل شده اما هنوز این پیگیری ها به نتیجه نرسیده است.

منیعاتی افزود: با توجه به اینکه در آستانه فرا رسیدن عید نوروز قرار داریم و شاهد حضور میهمانان نوروزی در استان فارس و شیراز خواهیم بود وضعیت برخی از امکان تاریخی چهره قشنگی برای استان و شیراز ندارد و ما نسبت به این مساله حساسیت بیشتری نشان می دهیم.

وی ادامه داد: حدود چهار سال است که پیگیر ساماندهی آرامگاه رحیم خان زند هستیم، بارها با مسئولان شهرداری نشست گذاشته ایم که آن ها قول پیگیری دادند اما تا کنون پیگیری ها نتیجه ای به دنبال نداشته است.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس گفت:‌ساماندهی آرامگاه رحیم خان زند به شهرداری ارجاع داده و گفته می شود میراث فرهنگی متولی آثاری است که ثبت ملی باشند.

منیعاتی اظهارکرد: ما فهرست منتشر شده ای از آثار ثبت ملی نداریم و هنوز نمی دانیم آرامگاه رحیم خان زند جزو آثار ملی است یا خیر و متولیان جواب درستی در این زمینه به ما نمی دهد، البته حدس می زنم این اثر در قهرست آثار ملی ثبت نباشد چون نحوه نگهداری آن نشان دهنده این موضوع است.

وی ادامه داد: انجمن مفاخر ملی در دوره ای برای برخی از مفاخرنمادها و نشانه هایی طراحی کرده که از جمله آن می توان به نمادهای طراحی شده برای سیبویه و شیخ روزبهان اشاره کرد اما برای رحیم خان زند این اتفاق نیفتاده است.

رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس گفت: روی آرامگاه رحیم خان زند ساختمانی وجود داشته که در گذشته تخریب شده، حتی ستون های سنگی این ساختمان کمی پایین تر از آرامگاه رحیم خان در ورودی مدرسه طالقانی نصب شده است.

خبرنگار ایرنا برای پیگیری ساماندهی و بازسازی آرامگاه رحیم خان زند به گفت و گو با مسئولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سازمان اوقاف و امور خیریه پرداخت که این سازمان ها در کنار تاکید بر ضرورت حفظ آرامگاه رحیم خان زند، تهیه طرح برای بازسازی و حفظ آرامگاه این فرزند پادشاه زندیه را وظیفه مجموعه ای دیگر دانستند.

** میراث فرهنگی: فقط وظیفه نظارتی داریم

صادق زارع مسئول واحد نظارت فنی معاونت میراث فرهنگی استان فارس گفت: قبر رحیم خان زند دارای ساختمانی بوده که در زلزله های بزرگ تخریب شده و در حال حاضر شرایط این قبر شرایط خوب و مطلوبی نیست و باید ساماندهی شود.

وی افزود: با توجه به اینکه قبر رحیم خان زند در محدوده حرم علی بن حمزه(ع) قرار گرفته متولی ساماندهی این قبر هیات امنای این حرم مطهر است و سازمان میراث فرهنگی در این خصوص وظیفه نظارتی دارد.

وی به برنامه مشترک شهرداری شیراز و اوقاف و امور خیریه برای توسعه حرم مطهر علی بن حمزه(ع) اشاره کرد و گفت: در این طرح توسعه که شهرداری شیراز آن را اجرا می کند یک زیرگذر احداث و مسیر تردد خودروها از حرم مطهر علی بن حمزه(ع) تا رودخانه خشک برداشته می شود.

مسئول واحد نظارت فنی معاونت میراث فرهنگی استان فارس ادامه داد: قبر رحیم خان زند نیز در طرح توسعه حرم علی بن حمزه(ع) قرار گرفته و متولی حفظ و نگهداری از این قبر اوقاف و امورخیریه فارس و شهرداری شیراز هستند که در این طرح توسعه باید نکات لازم را مدنظر داشته باشند، سازمان میراث فرهنگی در این زمینه متولی نیست و تنها به عنوان دستگاه نظارتی ایفای نقش می کند.

زارع افزود: در این زمینه به زودی مکاتباتی با اوقاف و امورخیریه فارس و شهرداری شیراز خواهیم داشت که در اجرای طرح توسعه حرم علی بن حمزه(ع) در بحث ایمنی، احتیاط های لازم صورت بگیرد تا آسیبی به قبر رحیم خان زند به عنوان بخشی از آثار تاریخی وارد نشود.

وی با بیان اینکه قبر رحیم خان زند نیاز به ساخت نماد و طرح دارد گفت: سازمان اوقاف و امورخیریه و شهرداری شیراز به عنوان متولی باید در این زمینه طرحی را تهیه و به سازمان میراث فرهنگی ارایه کنند تا این طرح در شورای فنی سازمان بررسی و تصویب شود و سپس مطابق این طرح نسبت به بازسازی، حفظ و نگهداری قبر رحیم خان زند اقدام شود.

مسئول واحد نظارت فنی معاونت میراث فرهنگی استان فارس افزود : سازمان میراث فرهنگی در بسیاری از اماکن تاریخی متولی حفظ و نگهداری نیست و تنها به عنوان یک دستگاه نظارتی عمل می کند و برای حفظ و نگهداری قبر رحیم خان زند آماده هرگونه همکاری با دستگاه های متولی هستیم.

** اوقاف: ساماندهی آرامگاه رحیم خان زند با میراث فرهنگی است

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه سه شیراز نیز در این زمینه گفت: اداره اوقاف و امور خیریه متولی امر بقاع متبرکه و مساجد است، بحث حفظ مشاهیر و شخصیت های تاثیرگذار تاریخ مربوط به میراث فرهنگی است که در خصوص قبر رحیم خان زند تا کنون مکاتبه ای با ما نداشته اند.

رحیم صفری افزود: هرچند وظیفه اوقاف و امورخیریه حفظ و نگهداری آثار تاریخی نیست اما بازهم به دلیل حفظ قبر رحیم خان زند به عنوان بخشی از تاریخ، هیات امنای حرم مطهر علی بن حمزه (ع) برای این قبر نرده حفاظتی و دوربین مدار بسته گذاشته اند.

وی ادامه داد: هیات امنای حرم مطهر علی بن حمزه(ع) به صورت خودجوش نسبت به حفظ و نگهداری قبر رحیم خان زند اقدام کرده است اما متولی اصلی این کار اداره کل میراث فرهنگی فارس است که باید در این زمینه اقدام کند.

رئیس اداره اوقات و امورخیریه ناحیه سه شیراز گفت: سنگ قبر رحیم خان زند تاریخی است و به همین دلیل دوربین و نرده های حفاظتی گذاشته ایم تا این سنگ قبر حفظ شود.

صفری بیان کرد: سازمان میراث فرهنگی باید برای حفظ و نگهداری این قبر وارد شود و ما در این زمینه آماده هرگونه همکاری هستیم.

وی ادامه داد: حتی دو تا از ستون های مربوط به قبر رحیم خان زند در حال ازبین رفتن بود که برای حفظ و نگهداری آن، این ستون ها را به هنرستان طالقانی منتقل کردیم تا حفظ شود در حالی که این کار جزو وظایف سازمان میراث فرهنگی است.

رئیس اداره اوقات و امورخیریه ناحیه سه شیراز گفت: تمام اماکن تاریخی زیر نظر میراث فرهنگی است، حتی اگر برای دیوارهای حرم علی بن حمزه(ع) اتفاقی بیفتد برای تعمیر و مرمت آن از سازمان میراث فرهنگی استعلام گرفته می شود.

صفری افزود: تهیه طرح برای بازسازی، حفظ و نگهداری آثار تاریخی باید توسط خود سازمان میراث فرهنگی انجام شود که تا کنون برای قبر رحیم خان زند طرحی ارایه نداده اند تا ما مقبره را حفظ کنیم.

** پاسخگو نبودن شهرداری شیراز

تلاش های خبرنگار ایرنا برای گفت و گو با معاون عمرانی شهرداری شیراز و مدیران زیر مجموعه این معاونت در این زمینه بی نتیجه ماند و موفق به کسب برنامه این نهاد برای ساماندهی، حفظ و نگهداری آرامگاه رحیم خان زند نشد.

حال با این بروکراسی های اداری باید دید سرانجام ساماندهی، حفظ و نگهداری از آرامگاه رحیم خان زند فرزند نخستین پادشاه زندیه به کجا می انجامد و عزم و اراده دستگاه های مسئول در این حوزه چه مقدار است و چگونه می خواهند از این آرامگاه به عنوان بخشی از هویت استان حراست کنند.

گزارش: سجاد خسروانیان

انتهای پیام/ ایرنا