240 سال زندگی و تجارت؛ سایه‌ی حادثه بر بازار وکیل شیراز!

از میان حوادث غیرمترقبه آنچه بیش از همه ذهن بازاریان و دیگر دست اندرکاران امور خدماتی شهر شیراز را درباره این میراث برجای مانده از کریم خان زند به خود مشغول داشته، امکان وقوع آتش سوزی وسانحه به دلیل استفاده از تاسیسات فرسوده و نوسازی نشدن مناسب بنای این بازار است.

هرساله با فرارسیدن فصل بارندگی این خطرات افزایش می یابد و عملا زمینه رقم خوردن فاجعه ای تاریخی و انسانی فراهم می شود.

** مقصر

رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز وضعیت بازار روح الله و وکیل شیراز را به لحاظ ایمنی در مقابل حوادث آتش سوزی بحرانی دانست و گفت: چنانچه اتفاقی در این بازارها رخ دهد بی شک میراث فرهنگی مقصر خواهد بود.

محمد فرخ زاده که اوایل مهر ۹۶ به مناسبت روز ایمنی و آتش نشانی با خبرنگاران گفت و گو می کرد افزود: بازارهای قدیمی از جمله بازار وکیل،اردو بازار به دلیل ساختارهای قدیمی و وجود مشکلات تاسیسات برقی، سیستم های گرمایی نامناسب، سازه های قابل اشتعال و مشکل تردد خودروهای اطفایی امدادی در هنگام بروز حادثه ناایمن هستند.

روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس درپی انتشار این خبر و صحبت های رئیس آتش نشانی شیراز اطلاعیه ای صادر کرد.

این روابط عمومی اعلام کرد:‌این مقام آتش نشانی گفته که میراث فرهنگی مجوز زدن یک میخ برای نصب کپسول آتش نشانی را نمی دهد، به اطلاع می رساند در سال ۹۱ میراث فرهنگی فارس طرح احداث کانال تاسیسات و کف سازی کف فرش و مرمت بام بازار وکیل به منظور ایمن سازی بازار و رفع آسیب های بصری در دستور کار قرار داد و علیرغم تعهد دستگاه های اجرایی مانند آتش نشانی، اداره برق و مخابرات، این اداره کل از محل اعتبارت تخصیص یافته، اقدام به احداث کانال تاسیسات و کف سازی سنگ فرش دو راسته علاقه بندها و ترکش دوزها و چهار سوق بازار وکیل جنوبی نمود.

اداره کل میراث فرهنگی فارس نوشت:‌در خصوص پیشگیری در برابر آتش سوزی در آثار و ابنیه تاریخی همچون بازار وکیل در شهری تاریخی مانند شیراز، انتظار می‌رود که سازمان آتش‌نشانی به جای رفع مسئولیت از خود، اقدامات و تجهیزات متناسب با این گونه مجموعه‌ها را پیش‌بینی و تامین کند و با اتخاذ تدابیر مدیریتی لازم در این زمینه، با این گونه بناها مانند مجتمع‌های تجاری مدرن برخورد نکند.لذا انتشار مطالبی مبنی بر عدم‌ صدور مجوز توسط میراث فرهنگی برای نصب کپسول آتش نشانی جدا تکذیب شده و خلاف واقع است.

** داد وستد زیر سقف لرزان

با این حال بازار وکیل شیراز از مشهورترین و تاریخی ترین بازارهای ایران است که هنوز زندگی و دادوستد در آن جریان دارد و یکی از شریان های اقتصادی این شهر به شمار می رود اما براساس مشاهدات خبرنگار ایرنا و آنچه بازاریان و دیگر مسئولان می گویند خطرات بسیاری به دلیل رعایت نشدن نکات ایمنی،بهسازی نشدن مناسب بنا، وجود تاسیسات فرسوده خصوصا سیستم برق کشی، استفاده کسبه از وسایل گرمایی غیر استاندارد و…میراث کریم خان را در شیراز تهدید می کند.

کسبه این بازار به ایرنا گفتند: موقع بارندگی آب باران به وفور از دهها نقطه به داخل سرازیر می شود و هر لحظه ممکن است به فاجعه ای عظیم تبدیل شود.

** خودداری شرکت های بیمه از بیمه گری بازاروکیل

صاحب پارچه فروشی در بازار وکیل به خبرنگار ایرنا می گوید: برای بیمه آتش سوزی مغازه ام به دو شرکت بیمه گر مراجعه کردم اما آنها بعد از کارشناسی و انجام مراحل اولیه با گفتن این جمله که بازار وکیل ناایمن است از بیمه کردن اجتناب کرده اند و در دلایلشان ذکر کردند که این مکان امکانات آتش نشانی ندارد و دسترسی خودروهای امدادرسان نیز به این محل میسر نیست.
او ادامه می دهد: چند شیر آتش نشانی در بازار نصب شده اما به گفته برخی کسبه این شیرها به آب متصل نیستند و کارایی ندارند.

او ادامه داد که کسبه موظف شده اند سیستم برق کشی مغازه ها را ازسیم های معمولی به کابل تغییر دهند اما هنوز در همه جای این بازار سیم کشی ناایمن و روکار که در زمستان در معرض آب باران قراردارد و می تواند حادثه بیافریند به وفور دیده می شود.

صاحب پارچه فروشی می گوید:برای تعمیر سقف و دیوارها اگر به امید بهسازی نهادهای مربوط نشسته بودیم تاکنون سقف بازار وکیل روی سر مردم و بازاریان خراب شده بود و به ناچار هرکس جداگانه اقدام به تعمیر کرده است.

محمد کلاهی که حجره پارچه فروشی در بازار وکیل دارد به خبرنگار ایرنا می گوید:اگر روز بارانی از این بازار بازدید کنید وضعیت اسفبار آن را درک خواهید کرد، از دهها و صدها شکاف و ترک های سقف و دیوارهای بازار وکیل شیراز آب به حجره ها و داخل نشت که چه عرض کنم بلکه جاری می شود وجود این وضعیت با توجه به روکار بودن سیستم برق کشی و چیدمان پارچه و مواد اشتعالزا تا سقف اغلب فروشگاهها بسیار خطرناک و مانند کشیدن کبریت وسط انبار باروت است.

کلاهی از اینکه تمام بازاریان مجوز تعمیرات ندارند گلایه مند است و می گوید: نه خودشان اقدام به بهسازی و تعمیرات قسمت های فرسوده و مهلک شده بازار می کنند و نه اجازه می دهند ما اقدام به این کار کنیم.

او سرامیک کف حجره خود را نشان می دهد که شکسته و سخن خود را اینگونه ادامه می دهد: فرسودگی های زیادی نظیر این وجود دارد که جنبه تاریخی هم ندارد ولی موجب دردسر برای بازاریان شده و اجازه تعمیر نمی دهند و اگر هم بدهند روال طاقت فرسایی دارد که از حوصله افراد خارج است.

احمد بهاالدینی یکی دیگر از حجره داران بازار وکیل معتقد است که اغلب مخارج بازار را خود بازاریان تامین می کنند و سازمانهای متولی حمایت چندانی از این اثر تاریخی نمی کنند.

او پیاده راه کردن رو گذر زند که مقابل بازار است را در فروش بازار تاثیر گذار دانست و لب به گلایه باز کرد که اغلب مشتریان ما را مسافران شهرستانی و خود شهروندان شیرازی تشکیل می دهند که پیاده راه کردن این گذر باعث سخت شدن دسترسی آنها به بازار و کاهش فروش شده است و همچنین به دلیل این اقدام مسیر اصلی تردد بازاری ها به کوچه سید ذوالفقار انتقال یافته که این گذر نیز زیرسازی مناسبی ندارد و موجب بروز مشکلات عدیده ای شده است.

قاسم زارع که در بازار وکیل شمالی حجره فروش صنایع دستی دارد به خبرنگار ایرنا می گوید:به بازار وکیل شمالی و بازار نو رسیدگی چندانی نمی شود کف سازی این محل انجام نشده وهمینطور سقف این مکان وضعیت مناسبی ندارد و رو به تخریب شدن است.

او ادامه می دهد:کنتورهای برق بازار وکیل را به پشت بام انتقال داده اند اما در بازار وکیل شمالی و بازار نو این اقدام انجام نشده که می تواند خطرآفرین باشد.

زارع با اشاره به اینکه پشت بام این بازار بسیار فرسوده و در مقابل آب باران عایق نیست گفت: این وضعیت باعث نابودی این مکان تاریخی می شود و چون تاکنون اقدامی در این خصوص نشده ،بازاریان خودشان تصمیم به درست کردن سقف این مکان کردند و هرکدام مبلغ ۵۸۰ هزارتومان به این کار اختصاص دادند.

** مسئولان برق : بازاریان همکاری نمی کنند

 مشاهدات نشان میدهد وضعیت سیم کشی های برق در بازار وکیل ناایمن است که می توان گفت خودسرانه کشیده شده و این موضوع از جمله مواردی است که به گفته بازارایان خطر آتش سوزی دراین بازار را محتمل کرده است.
بازار وکیل و روح الله مملو از سیم کشی های برق و شبکه داخلی و تامین روشنایی است که به گفته یک کارشناس برق با اندک جرقه ای این بنای تاریخی و کهن را به هوا می فرستد.

شرکت توزیع برق شیراز در سال های گذشته شبکه برق و کنتورها را از محدوده داخل بازار به پشت بام این بازار منتقل کرده است اما شبکه داخلی بازار و روشنایی داخلی همچنان پابرجاست و شکل بهنجاری ندارد.

مدیر عامل شرکت توزیع برق شیراز چندی پیش در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا اظهار داشت: با انتقال شبکه و کنتورها به پشت بام بازار ایمنی کلی در بازار ایجاد شده اما سیم کشی های داخلی همچنان تهدیدی برای این بنای تاریخی است.

جلال زراعت‌ پیشه با بیان اینکه بخش داخلی بازار و ساماندهی آن مربوط به مشترکان تجاری است و شرکت برق مسئولیتی در ساماندهی آن ندارد گفت: در عین حال ما هشدارهای کارشناسی را به مصرف کنندگان داده ایم و برای ساماندهی شبکه داخلی و ترمیم روشنایی داخل بازار و زیباسازی آن هم آمادگی داریم اما بازاریان دراین زمینه با ما همکاری نمی کنند.

وی ادامه داد: بخش هایی از بازار با لامپ های موسوم به LED زیبا سازی و روشن شده است اما لامپ های رشته ای همچنان وسط بازار قدیم خود نمایی می کند و تهدید برای بازار است.

زراعت پیشه اضافه کرد:حادثه پلاسکو گوشزدی برای همه کسانی است که حوادث آتش سوزی را دست کم می گیرند و به آن بی توجه هستند، امید است بازاریان شیراز با درک بیشتر خطر و حادثه در آینده همکاری بیشتری برای ساماندهی سیم کشی داخلی برق بازار داشته باشند.

غلامرضا ذنوبی معاون این شرکت نیز با بیان اینکه بازاریان در بازار وکیل جنوبی با ما همکاری نمی کنند گفت: این محل مملو از پارچه و محل کسب پارچه فروشان و فرش فروشان و محل عرضه محصولات صنایع دستی و صنایعی است که با کمترین جرقه ای احتمال آتش سوزی وجود دارد.

ذنوبی اضافه کرد: ما هیچ هزینه ای برای ساماندهی برق داخلی بازار مطالبه نکرده ایم و حاضریم شبانه و بدون تعطیلی بازار ساماندهی تامین روشنایی بازار را انجام دهیم، تامین روشنایی نیاز به تعطیلی بازار ندارد و در صورت همکاری حاضریم این خطر را از سر بازار وکیل دور کنیم.

آنچه به عنوان عدم همراهی دستگاه های اجرایی مورد اشاره و نبود اعتبار مورد نیاز نام گرفته باعث شده که از سال ۹۱ تا سال ۹۵ اقدام اجرایی جدید در زمینه کانال تاسیسات بازار وکیل صورت نگیرد.

روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی فارس اعلام کرد:‌در سال ۹۵ با هماهنگی و همکاری میراث فرهنگی فارس، شهرداری و کسبه بازار تفاهم نامه ای برای اقدامات مشترک منعقد شده و هم اکنون با نظارت میراث فرهنگی عملیات اجرای کانال تاسیسات و کف سازی سنگ فرش بازار وکیل شمالی و در ادامه آن بازار وکیل جنوبی با اعتبار ۱۸ میلیارد ریال در دست انجام است و به زودی عملیات مرمت پشت بام نیز شروع خواهد شد.

این اداره کل افزود:‌هماهنگی های لازم با ادارات برق، مخابرات ، آتش نشانی برای اجرای عملیات حین انجام کار و همچنین انتقال تاسیسات مورد نیاز صورت گرفته است که در این خصوص تعدادی از تابلوهای برق نیز توسط اداره مربوطه در بخشهایی از باز نصب و مسیرهای مورد نیاز تاسیسات نیز اجرا گردیده است.

انتهای پیام/ محمد امین افشارپور