تهیه کننده:مهدی شکوهی و علی مولوی مونوگرافی روستای آبچندارعلیا

به نام خدا

روستای آبچندارعلیا یا دیار مشهدی حسنعلی از توابع شهر قلعه¬رئیسی ودر۸۰کیلومتری شهرستان دهدشت در استان کهگلویه وبویراحمد قراردارد. ارتفاع این روستا از سطح دریا۱۵۵۰متر است. آب و هوای روستای آبچنداردرفصول بهار وتابستان مطبوع ودلپذیر و در زمستان سرد است.روستای آبچندار از دیربازییلاق عشایرایل طیبی۱بوده است وبر اساس برخی منابع محلی، یکی ازکانون های پرورش اسب های خوانین وکدخداهای عشایری به شمار رفته است.

مردم روستا
مردم روستای آبچندار به زبان لری سخن می گویند، مسلمان وپیرومذهب شیعه جعفری هستند.
تیره مردم روستا
طیبی (تاویسی) : این طایفه یکی از طایفه های معروف شهرستان کهگلویه می¬باشدکه در حال حاضر بیشتر آنهادر شهر قلعه ریسی وتعدادی هم در روستاهای آبچندار، چال کلاغ، دالون، کمردوغ، کلاب، الگن، المور و دیگر روستاها زندگی می¬کنند. طیبی از طایفه¬های بزرگ کهگلویه وبویر احمد است ولی جمعیت کمی داردامابه دلیل پیشرفت¬های علمی می¬توان آنها رااز طایفه¬های سرشناس استان کهگلویه وبویراحمد به حساب آورد. طایفه طیبی در حال حاضریکی از فرهنگی، اجتماعی وباسوادترین طایفه های کهگلویه است.
اقتصادروستا
اقتصاداین روستا برپایه¬ی فعالیت¬های کشاورزی، دامداری و زنبورداری استوار است.گروهی از مردم در بخش خدمات وتولیدصنایع دستی مشغول هستند. مهمترین محصولات زراعی روستا گندم و جو می¬باشد. باغداری باتولیدانگور واناررونق خوبی دارد. انواع فراوردهای دامی مانندشیر، دوغ، ماست، کشک، روغن وکره محلی در روستاتولید میشود.شرایط مساعداقلیمی وطبیعی موجبات رونق زنبورداری رافراهم آورده است.

عمران روستا
روستای آبچنداردر یک محدوده کوهستانی ودر لابه¬لای انبوهی از درختان بلوط استقراریافته است واحدهای مسکونی این روستابرروی شیبی تند و غالبا در یک طبقه، بادیوارهای قطوروسقف مسطح احداث شده اند.ازطبقه همکف درواحدهای مسکونی دوطبقه به عنوان آغل استفاده می¬شود. مصالح به کاررفته در ساخت خانه های قدیمی، خشت، گل وتیرهای چوبی است. در ساخت خانه¬های جدیداز مصالح مقاوم نیز استفاده می¬شود. معابر روستاها باریک وپیچ در پیچ می¬باشد.کاربرد فضاهای مسکونی از نوع فعالیت ومعیشت خانوار تاثیرپذیرفته است، به طوریکه درمنزل شاغلین در بخش کشاورزی نیز انبار غله احداث شده است.

جاذبه های گردشگری
آبشار زیبای کمردوغ درسمت شرق این روستابافاصله تقریبا کم واقع شده است. ارتفاع تقریبی آبشار ۱۰۰مترمی¬باشد. وضعیت اکوتوریسمی این روستا، وجودابشارکمردوغ در نزدیکی این روستا وهمچنین نزدیکی این روستابه امامزاده محمود(ع)در ایام مختلف سال به خصوص در ماه اول بهارگردشگران بسیاری رابه خودجلب می¬کند. درپیرامون روستای آبچندار جنگل های انبوه بلوط گسترده شده است.چشم انداز آرام بخش این جنگل ها خستگی روزمره رااز ساکنین این روستا دور می¬سازد.
آداب ورسوم
برگذاری مراسم تعزیه خوانی همراه باحمل وناله وزاری های بسیار، رسمی دیرینه است که در ایام سوگواری انجام می گیرد. مویه خوانی¬در مراسم عزاداری ویژه ماه محرم وصفرازمراسم خاص روستاست.
۱-مرسومات
رسم حنابندان همچنان درعروسی¬های سنتی روستا پابرجاست. در مناسبت های مختلف ( مثلا جشن عروسی)، جوانان ونوجوانان روستابه نمایش مهارت های خوددر مسابقه تیراندازی و چوب بازی می¬پردازند.
ازدیگربازیهای بومی وسنتی روستای آبچندارمی¬توان به هفت سنگ(در اصطلاح محلی کل کله برد) وگره متیشک اشاره کرد. بهره گیری موسیقی سنتی در مراسم عروسی، جشن برداشت محصول¬ومراسم سوگواری مرسوم است. ساز دهل در برگزاری جشن عروسی مهمترین آلت موسیقی در این روستاست.ازانواع رقص¬های محلی مرسوم در روستا، می¬توان به رقص دوپا، دستمال بازی و چوب بازی اشاره کرد.
مردم روستای آبچنداربه ندرت از پوشاک محلی استفاده می کنند ولی گروهی ازمردان کهنسال روستا کت و شلوار و جلیقه برتن می¬کنندو پاپوش آنها کفش وگیوه می¬باشد.
ازمهمترین صنایع دستی این روستاکه به دست هنرمندانه زنان ودختران تولید می¬شوند می¬توان به طناب محلی(وریس)، گلیم وخورچین اشاره کرد. عسل، گردو، صنایع دستی وانواع فراوردهای لبنی مانند کشک، کره وروغن حیوانی، سوغات روستایی آبچندار به شمار می روند.کلگ، نان محلی، برنج کنگری، برنج دوغ و برنج کشک از غذاهای محلی وخوش طعم روستای آبچندار هستند.
دسترسی: روستای آبچندارازطریق شهرقلعه¬رئیسی بعد از گذراندن مسافت کمی جاده خاکی باجاده¬ای مناسب قابل دسترسی است.
نظریه مهاجرت
به دلیل ماهیت مهاجرت و اینکه پدیده¬ای بین رشته¬ای است صاحب¬نظران تعاریف مختلفی ازمهاجرت کرده¬اند. امانی ودیگران در لغت نامه جمعیت شناسی درتعریف مهاجرت ¬آورده¬اند که مهاجرت شکلی ازتحرک جغرافیایی یامکانی است که بین دو واحد جغرافیایی صورت می¬گیرد (امانی ودیگران)۱٫ مهاجرت یکی از پدیده های مهم جمعیتی است که مورد توجه بسیاری از برنامه¬ریزان اقتصادی به خصوص درکشورهای جهان سوم قرارگرفته است. موضوع مهاجرت در جامعه بیشتر تحت تاثیر ارتباط شهر و روستاست. بدین صورت که تراکم شدیدجمعیت درشهرهای بزرگ وخالی شدن روستاها مشکلات اقتصادی-اجتماعی شدیدی را به بار آورده است والگوی استقرارجمعیت راتغییرداده است(ابریشمی، ۱۳۷۵)۲٫ همین که تعدادقابل توجهی ازمهاجران درمقصداقامت می گزینند، به دلیل اینکه مهاجرت ساختارهای اجتماعی راجهت حفظ روند به وجود می آورد، درنتیجه جریان مهاجرت استمرار میابد(کاستلر ومیلر، ۲۰۰۹).تلاش به منظور ایجاد رفاه ودستیابی به زندگی بهترازجمله اهداف اجتماعی بشربه منظورماندگاری درکلیه عرصه های سکونتگاهی می باشد. ازاین رو انسان برای فرار ازمشکلات موجود در سکونت خود و همچنین به دست آوردن زندگی بهترکه حق طبیعی انسان است دست به مهاجرت می¬زند. درراستای این مورد روستایان به خاطردلایل مذکور و همچنین یافتن شغل جدیدبه شهرها مهاجرت می¬کنند. روستای آبچنداریکی ازروستاهایی است که به خاطراین دلایل ویکسری مشکلات دیگرخانوارهای این روستا به خصوص قشرجوان دست به مهاجرت زده اند. بنابراطلاع کاملی که ازاین روستابه دست آمده شدت این مهاجرت ازسال۱۳۹۰به بعد رخ داده است. ازسال۱۳۹۰به بعدجمعیتی حدود ۱۰۰ خانوار از این روستا خارج شده¬اند و هیچگونه مهاجرتی به داخل رخ نداده است. دلایل مهاجرت درمرتبه اول اقتصادی بوده ودرمرتبه دوم به دلایل امنیتی بوده است. مهاجرت جمعیت این روستا به طورکلی باعث تخریب بافت روستا شده است. علت افول روستای آبچندار به غیر ازمسأله اقتصادی، امنیتی، خشک شدن چشمه های آب این روستا ودرپی آن خشک شدن درختان انگورو سیب شیرین ونیمه خشک شدن درختان انارمی¬تواند باشد. مهاجرت روستای مذکوربه شهرستانها (اکثرا شهرستان دهدشت وبهبهان) ازنوع مهاجرت دائمی بوده به طوری که اگربه این روستای ویرانه نگاه کنید خانه هایی به چشم می¬خوردکه نه تنها باساده ترین تعریف از سرپناه همخوانی ندارد بلکه به مخروبه¬ی ماننداست که باکمترین بارش باران باریزش دیوارها وگچ وسنگ¬های آنها تبدیل به گورستانی برای اندک ماندگان این روستا شده است.
درروستای آبچنداربیشترین قشرمهاجررا افراد جوان تازه متاهل تشکیل می¬دهد و شایدیکی ازدلایلی که بافت این روستا رشد نکرده است مهاجرت قشرجوان باشد، زیراجوانان روستایی امروزه دارای تحصیلات دانشگاهی بوده وسرمایه انسانی مناسبی برای روستاها محسوب می¬شوند و با خروج آنها ازروستا، عملاتوسعه روستایی راباکندی مواجه می¬کند. درحال حاضرجمعیت روستای آبچندارعلیا حدود ۵۰نفرمی¬باشدکه جمعیت این روستا طبق اعلام آخرین سرشماری سال۹۰چیزی حدود ۴۰۰ نفرگزارش شده بود. این مونوگرافی مربوط به روستای آبچندارعلیا می¬باشد و مونوگرافی آبچندارسفلی درآن ذکرنگردیده است.
تهیه کننده:مهدی شکوهی و علی مولوی