چهار کتاب در روز شیراز رونمایی شد

به گزارش ریواس جنوب، به نقل از سایت اطلاع رسانی فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، همزمان با ۱۵ اردیبهشت و در بزرگداشت روز شیراز، از کتاب‌های «پرنده و دیوار» و «اکبر دایی محمد (داش آکل)» اثر دکتر مصطفی ندیم و کتاب‌های «گذرگاه تنگ تنهایی» و «مستوران قباب غیرت» اثر دکتر محمدرضا خالصی، با حضور مدیرکل و معاون اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نویسندگان این آثار، رونمایی شد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در این برنامه با گرامیداشت روز شیراز، گفت: سال ۹۹ به همت اهالی فرهنگ و هنر، شیراز پایتخت کتاب ایران شد، اما با شیوع کرونا، تمام برنامه‌ها تحت‌تأثیر این بیماری قرار گرفت؛ ازجمله بزرگترین رویداد یعنی نمایشگاه کتاب فارس برگزار نشد و قطعا برنامه‌هایی که برای این منظور تدوین شده هم تحت‌الشعاع قرار گرفت.

صابر سهرابی افزود: امروز شاهد رونمایی آثار نوشتاری دو استاد ادبیات شهر شیراز هستیم. این عزیزان در راستای فرهنگ شیراز و فارس، زحمات بسیاری کشیده‌اند.

تحقیق کردن دشوار شده است

دکتر مصطفی ندیم؛ استاد دانشگاه، مولف و پژوهشگر شیرازی، ضمن ارج نهادن به برگزاری چنین رویدادی، خاطرنشان کرد: تحقیق کردن در دوران کنونی دشوارتر از دشوار شده است.

نویسنده کتاب «اکبر دایی محمد (داش آکل)» با بیان اینکه چندی پیش کتاب «استانبول» اورهان پاموک، نویسنده ترک‌تبار را خوانده که اثری اتوبیوگرافی است، ادامه داد: با خودم عهد کردم که کتاب از ۶۰ سال زندگی در شیراز بنویسم. بنابراین شروع  به تایپ کردم و طی دو روز ۳۰ صفحه نوشتم. کتاب پاموک در دو میلیون نسخه در کمتر از سه ماه نایاب شده، درحالی‌که جای تأسف دارد که در یک بلاد فرهنگی مانند ایران، شمارگان ناچیز کتاب‌ها را شاهدیم.

وی در ادامه از سه منظر کتاب داش آکل را بررسی و اضافه کرد: از منظر تاریخ‌نگاری چند سبک عمده داریم؛ اول سبک تاریخ سیاسی که در کشور ما هم رایج است. این شیوه با اینکه در میان دانشگاهیان رایج است، اما مخاطبی ندارد.

این استاد دانشگاه که خود را در نوشتن کتاب، پیرو مکتب «آنال» فرانسه می‌داند، افزود: سنت اتوبیوگرافی در فرهنگ ما ضعیف است، درحالی‌که تاریخ تخیلی در پی احیای این‌هاست. سومین سبک، رمان تاریخی است که در غرب خیلی طرفدار دارد و نویسندگان قدری به آن می‌پردازند. در ایران از دوره پهلوی اول، شاهد ظهور رمان تاریخی هستیم.

وی به شیوه ذبیح‌الله منصوری در این سبک اشاره و خاطرنشان کرد: سبک رمان تاریخی توسط منصوری به تحریف کشیده شد و ضعف و سستی‌های بسیاری به بار آورد که موجب این شد، عوام تاریخ‌دان شوند.

ندیم با بیان اینکه در دانشگاه‌ها، استادان نزدیک این سبک نمی‌روند، به مرور دوره ناصری پرداخت و در ادامه به دوره قاجار به عنوان یک دوره خاص اشاره کرد و افزود: چند فرد در شیراز خیلی نقش موثری داشتند، ازجمله کریم‌خان زند و در بین سلسله‌ها اتابکان خیلی نقش موثری داشتند. نادر و آغامحمدخان به شیراز ضربه‌های بسیاری زدند. حملاتی که به شیراز شد، در دوره قاجار بود. در دوره فتحعلی‌شاه، شهر شیراز مقداری رشد کرد.

وی با گریزی به شخصیت ناصرالدین شاه قاجار او را شخصیتی پارادوکسیکال در تاریخ ایران برشمرد که در هنر دستی داشت و به جد و واقع باسوادترین شاه ایران بود. به بیان این نویسنده، ناصرالدین شاه عکاس، شاعر و نقاش بسیار خوبی بود، اما صدها برابر این گفته، به دلیل روحیه استبدادی و بیماری‌های جسمی و روانی، ضربات بسیاری به ایران زد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: برای کتاب داش آکل، یک سال فقط تحقیق می‌کردم و کتاب خواندم و تا آنجا پیش رفتم که بدانم زبان مردم چه بوده است.

وی با بیان اینکه رمان تاریخی همراهی ادبیات داستان‌نویسی و تاریخ است، ادامه داد: در رمان تاریخی، چربش با تاریخ است؛ اینجاست که کار برای نویسنده دشوار می‌شود. لذا سعی کردم کتاب داش آکل به شیوه داستانی باشد و برای آن ۱۵ راوی انتخاب کردم.

ندیم درباره کتاب «پرنده و دیوار» هم اظهار کرد: جرقه اولیه این کتاب سال ۷۳ با دیداری از زندان مرکزی شیراز و  قاتل زنجیره‌ای زده شد که ۱۱ نفر را کشته بود. آذرماه ۹۸ این کتاب را نوشتم و یک سال و ۷ ماه تحقیق آن انجام شد که تلفیقی از عرفان و ادبیات است. این اولین تجربه من از تلفیق ادبیات و داستان‌نویسی و عرفان است. تمام شخصیت‌های داستان، زاده ذهن نویسنده هستند.

دومین دوره جایزه کتاب سال فارس برگزار می‌شود

مهدی امیدبخش؛ معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس نیز گفت: درصدد هستیم که دومین دوره جایزه کتاب سال فارس به دبیری علمی محمدرضا خالصی، برگزار شود. بنابراین به‌زودی فراخوان این رویداد که سال گذشته با فراز و فرودهایی همراه بود، ضمن برطرف کردن کاستی‌های دوره  نخست، منتشر خواهد شد.

محمدرضا خالصی، نویسنده کتاب «گذرگاه تنگ تنهایی» نیز با اشاره به روز شیراز، به نگاه‌های صاحبنظران و اندیشمندان و مورخان در خصوص شیراز اشاره و اضافه کرد: : «یعقوبی» در کتاب «البلدان» می‌نویسد” در شیراز خانه‌ای نیست مگر آنکه صاحب خانه را بوستانی است و باغی و آن بوستان مملو از درختان و میوه‌ها و سبزینه‌هاست”. این دلیل خوش‌سلیقگی شیرازی‌ها است که تا امروز هم از آن نشان می‌بینید.

خالصی با بیان اینکه «ابن بطوطه» سیاح معروف اسلامی می‌نویسد “در مشرق‌زمین هیچ شهری از لحاظ زیبایی بازارها و باغ‌ها و آب‌ها به شیراز نمی‌رسد، گفت: همچنین شاردن فرانسوی هم می‌نویسد “هیچ را به زیبایی شیراز ندیده‌ام». این نیز دلیل بر زیبایی شیراز.”

شیرازی‎‌ها همواره یکتاپرست بودند

این پژوهشگر گفت: ابن بطوطه در رحله‌اش می‌نویسد “از مردم شیراز زیباتر ندیدم”. این هم دلیلی بر زیبایی مردم شیراز. همچنین «جنید شیرازی» در «شد الازار» می‌نویسد” در شیراز در هیچ‌گاهِ تاریخ بت پرستیده نشده و این مردم همیشه یکتاپرست بودند”. این هم دلیلی بر یکتاپرستی شیرازی‌ها.

مولف کتاب «مستوران قباب غیرت»، اضافه کرد: ابن بطوطه در رحله‌اش می‌نویسد “در هیچ کجای روی زمین به زیبایی و خوش نوایی قرائت قاریان قرآن در شیراز نشنیدم”. این هم دلیلی بر دیانت مردم شیراز. در شیراز به قول مقدسی در کتاب «احسن التقاسیم» مردم ادیان هیچ علامت مخصوصی نداشتند و همه در کنار هم زندگی می‌کردند.

وی در ادامه با بیان اینکه «ابوحیان توحیدی شیرازی» نیز در کتاب «الامتاع و الموانسه» از برگزاری جلسات آزاد اندیشانه در شیراز نام می‌برد که هر طریقت و اندیشه و نحله‌ای در آن آزادانه سخن می‌گفته، اظهار کرد: این هم دلیل آزادگی و آزاداندیشی و مدارای زیستی اهل شیراز. شیراز بی‌هیچ اغراقی، دارالعلم جهان اسلام است.

خالصی با بیان اینکه مکتب خوشنویسی اسلامی در این دیار به‌صورت تئوریک و عملی شکل گرفته، افزود: ابن مقله و ایجاد خطوط شش‌گانه که منبعث از خطوط پیش از اسلام ایرانی‌هاست و ادامه آن توسط دخترش و شاگرد دخترش «ابن بواب» که قرآن دست‌نوشته او اکنون در موزه «چستربیتی» در ایرلند موجود است و موجب اعجاب. در بخش تئوریک هم کتاب «فی علم الکتابه» ابوحیان توحیدی شیرازی نخستین کتاب در تئوری خوشنویسی اسلامی است که توسط اینجانب با مقدمه‌ای در زیباشناسی ابوحیان و متن عربی و ترجمه فارسی و تعلیقات و توضیحات در حال انتشار توسط انجمن خوشنویسان است.

وی گفت: نخستین کتاب مستقل در باب دوستی متعلق به ابوحیان توحیدی شیرازی تحت عنوان «الصداقه و الصدیق» است که اکنون توسط اینجانب با مقدمه‌ای طولانی در باب دوستی در قرن چهارم و ترجمه کتاب آماده چاپ است. نخستین کتاب در عشق الهی متعلق به «ابوالحسن دیلمی» از شاگردان مبرز «ابن خفیف شیرازی» در شیراز است، ذیل عنوان «عطف الالف المألوف».

این استاد دانشگاه اضافه کرد: جان تا جمال جانان مدخلی بر زیست و اندیشه دیلمی که تاکنون از او اطلاع خاصی نداشتیم، توسط اینجانب نوشته و توسط شهرداری شیراز منتشر خواهد شد. کتاب سه جلدی ترجمه عطف الالف المألوف که در جلد نخست به بررسی زیست و کتاب او و در جلد دوم به ترجمه کتاب و در جلد سوم تعلیقات و توضیحات کتاب را به همراه دارد، آماده نشر است. البته کتاب چهار جلدی از رباط آسمان ازل تا کوچه‌باغ‌های شیراز که کتابی است در عشق‌شناسی تطبیقی در قرن چهارم، که اکنون توسط انتشارات سوره مهر در حال انتشار است.

خالصیادامه داد: کتاب عطف الالف دیلمی در قرن چهارم یعنی سال ۳۷۱ هجری نگاشته شده، درصورتی‌که کتاب سوانح العشاق احمد غزالی در سال ۵۲۰ هجری یعنی ۱۴۹ سال پیش از کتاب غزالی، کتاب دیلمی در عشق الهی نگاشته شده است و جناب روزبهان بقلی شیرازی نیز حدود یک سوم کتاب عطف را در کتاب عبهر العاشقین رونویسی کردند.

عرفای بیت‌المقدس به شیراز می‌آمدند و خاک شیراز را به تبرک می‌بردند

به گفته این مولف شیرازی، بیش از ۱۵ کتاب در حدود چهار قرن تنها اختصاص به نام عارفان بزرگ شیراز دارد که من در کتاب مستوران قباب غیرت مفصل شرح داده‌ام، یعنی به‌طور متوسط هر ۲۵ سال یک کتاب.

وی همچنین به مکتب پزشکی شیراز و «ابن عجیم» اشاره و اضافه کرد: مکتب نجوم و هیأت شیراز که ابوریحان بیرونی پرسش پاسخ‌های خود را از آنان می‌ستانده؛ مکتب فلسفی شیراز از ابوحیان توحیدی تا قطب‌الدین شیرازی تا «میر سید شریف» تا «محقق دوانی» تا «قاضی عضد ایجی» تا خاندان فرازمند دشتکی‌ها تا ملاصدرا … است. مکتب عرفانی شیراز از حلاج، ابن خفیف، ابوالحسن دیلمی، ابن باکویه، روزبهان، سعدی، حافظ، ملاصدرا و صدها بزرگ دیگر.

خالصی گفت: مکتب نقاشی شیراز که به قول آن محقق مصری مادر مکاتیب نگارگری ایران محسوب می‌شود و مکتب فقهی شیراز که هم در بخش اهل سنت بسیار پرتأثیر است از رئیس نظامیه بغداد تا دیگران که در کتاب طبقات الشافعیه سبکی همه موجود است تا مکتب فقهی شیعی که فقهای شیعی معاصر یا پیرو مکتب فقهی اصحاب النجف مرحوم آخوند خراسانی هستند یا پیروان مکتب فقهی سامراء مرحوم میرزای شیرازی است.

مکتب ادبی شیراز چکاد بلند سعدی و حافظ

این نویسنده به مکتب معماری شیراز نیز اشاره و خاطرنشان کرد: مکتب ادبی با دو چکاد بلند سعدی و حافظ که همه شاعران بعدی را تحت‌الشعاع خود قرار دادند؛ مکتب نثر فارسی از نصرالله منشی تا سعدی است.

وی با بیان اینکه مکتب زبان‌شناسی از سیبویه آغاز می‌شود، افزود: الکتاب او قرآن النحو خواندند و نحویان اندلس هر ۱۵ روز یک بار الکتاب را ختم می‌کردند و این کتاب بیش از هزار شرح دارد. «کارتر» سیبویه‌شناس مشهور می‌گوید که سیبویه دوسوسور زبان‌شناسی جهان است.

مکتب ملامتیه پیش از نیشابور در شیراز وجود داشت

خالصی درباره این دو کتاب که به لطف اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس رونمایی شد، توضیح داد: کتاب «مستوران قباب غیرت» مدخلی بر تاریخچه ملامتیه شیراز از قرن دوم تا چهارم است که برای نخستین‌بار در جهان اسلام مطرح شده؛ تا پیش از این کتاب همه را عقیده بر این بود که مکتب ملامتیه در نیشابور به‌وجود آمده و همانجا نیز از میان رفته است، اما ما در این کتاب مدلل و مبرهن و مستند ثابت کردیم که این طریقه قبل از نیشابور در شیراز وجود داشته و قرن‌های متمادی نیز به زیست خود ادامه داده است و نام چهل تن از عرفای شیراز را در طی دو قزن یعنی قرن دوم تا چهارم هجری که ۹۰ درصد آنان ناشناخته بودند و با کندوکاو بسیار و جست‌وجوی فراوان به‌دست آمدند، همراه با زندگی‌شان و طریقه ملامتی ایشان، مورد بررسی قرار گرفته است.

خانه سنتی «ایران مهر» با بافت قدیمی و موزه مانند خود، یکی از بناهای تاریخی به‌جا مانده از سلسله قاجار است که حدود ۱۳۳ سال (۱۳۰۴-۱۱۷۴) بر ایران حاکم است. قدمت این بنا به اواسط این دوره یعنی حدود ۲۲۵ سال قبل باز می‌گردد. ساکنان این بنا از نوادگان فرصت الدوله شیرازی بودند که شاعر، حکیم و ادیب برجسته ایرانی بوده است. یکی از ویژگی‌های قابل توجه آن قرارگیری در قلب منطقه تاریخی شیراز و در نزدیکی مرکز شهر، مجموعه زندیه، مجموعه مشیر، ارگ کریم‌خان و دیگر مکان‌های جذاب تاریخی شیراز است.

انتهای پیام