گزارش/ پس از ماجرای استفاده از فضولات انسانی در مزارع کشاورزی؛ تأیید استفاده از «فاضلاب تصفیه‌نشده» در برخی مزارع کشاورزی شهرستان شیراز/ جهاد کشاورزی: با متخلفان قاطعانه برخورد می‌کنیم

مدیر جهاد کشاورزی شیراز با اذعان به اینکه پساب‌های فاضلاب شامل مواد زائدی است که مضرات زیست محیطی و همچنین بهداشتی در پی دارد، در عین حال تصریح کرد: البته استفاده از پساب فاضلاب بر اساس درجه‌بندی تصفیه در زمینه‌های مختلف علاوه بر کمک به بخش کشاورزی، به رفع کمبود آب نیز کمک شایانی می‌کند و این شیوه در برخی کشورها ازجمله ایران به کار گرفته می‌شود؛ اما فاضلاب تصفیه نشده خانگی و صنعتی حاوی آلودگی‌های شیمیایی، فلزات سنگین و سمومی است که برای انسان و محیط زیست مخاطراتی را به همراه دارد.

او همچنین تأکید کرد که استفاده از پساب تصفیه شده در مزارع نیز نیازمند تایید سازمان محیط زیست و انطباق با استانداردهای زیست محیطی است.

بر پایه گزارش ایسنا، سیروسی، آموزش به کشاورزان و نیز برخورد با متخلفان را دو اقدام مهم در خصوص این موضوع عنوان کرده بود که به گفته او جهاد کشاورزی شهرستان شیراز تمام تلاش خود را در این راستا به کار گرفته است.

تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی و حمایت از جایگزینی محصولات، توسعه تاسیسات جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب، تامین آب جایگزین، جلب مشارکت سازمان‌های مسئول، جلوگیری از آلودگی آب‌های سطحی با فاضلاب، اجرای برنامه ایمنی فاضلاب، اجرای سامانه دفع فاضلاب در مناطق مختلف، مدیریت پساب‌های رها شده و تقویت نظارت‌ها از راهکارهای حل این معضل هستند که به اعتقاد مدیر جهادکشاورزی شهرستان شیراز باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.

پیش‌تر تخلفاتی در سطح محدودتر در شهرستان‌های دیگر فارس نیز گزارش شده بود؛ ازجمله در شهرستان مرودشت که به گفته رئیس وقت مرکز بهداشت این شهرستان، یک مورد آبیاری با فاضلاب تصفیه نشده به دادستانی و نیروی انتظامی گزارش داده شد و ضمن تشکیل پرونده قضایی، پمپ و ادوات کشاورزی فرد متخلف جمع‌آوری و به پارکینگ منتقل شد (بیشتر بخوانید).

** حواشی و دیدگاه‌های مختلف در استفاده از فضولات انسانی برای پرورش محصولات کشاورزی

به گزارش ریواس جنوب، سال گذشته موضوع استفاده از فضولات (مدفوع و ادرار) انسانی در مزارع کشاورزی و به طور خاص محصولاتی نظیر هندوانه، سبزی و کاهو و… در نزدیکی شیراز، به شایعات و نگرانی زیادی در میان مصرف‌کنندگان منجر شده بود.

حتی به گفته بازاریان، انتشار این اخبار به ویژه در جامعه‌ای که اکثریت آن اطلاعات تخصصی کافی در این خصوص ندارند، اثر منفی قابل توجهی بر روی خرید و فروش این محصولات کشاورزی گذاشته بود.

اما در مقابل، برخی کارشناسان ترس از ناامنی کود انسانی برای پرورش محصولات کشاورزی را «فکوفوبیا» خوانده و معتقدند که استفاده اصولی از فضولات انسانی در کشاورزی به لحاظ بهداشتی، محیط زیستی و سلامت کشاورز و مصرف‌کننده به خودی خود ایرادی ندارد و حتی می‌تواند مفید و به صرفه باشد.

آنها می‌گویند مدفوع (به­ عنوان منبعی طبیعی از کود) و ادرار انسان (که به­ خصوص غنی از نیتروژن است) همیشه در دسترس تمام جوامع بشری است اما امروز ارزش آن در زراعت و باغبانی در بسیاری از کشورهای در­حال­ توسعه دست‌کم گرفته می‌شود.

البته این کارشناسان در عین حال تأکید دارند که اگرچه مدفوع انسانی با اینکه به­ عنوان ماده‌­ای ارزشمند برای کشاورزی به­ حساب می­‌آید، اما استفاده از آن حتماً باید با مدیریت علمی و اصولی در راستای حفظ سلامت انسان و بهداشت عمومی و محیط زیست صورت گیرد.

** آسیب‌های آبیاری مزارع با فاضلاب هم به کشاورز منتقل می‌شود، هم به مصرف کننده!

یک کارشناس سلامت محیط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفته است: «آبیاری مزارع با آب فاضلاب مصداق تخلف است و مردم باید با حساسیت چنین مواردی تخلفات را در تماس با شماره ۱۹۰ گزارش دهند.»

سیامک شمس تصریح کرده که «زیان و آسیب‌های آبیاری مزارع با آب فاضلاب هم به کشاورز آبیاری کننده و هم به مصرف کننده محصولات منتقل می‌شود و از این رو باید در این موارد حساسیت و هشیاری مردم دوچندان باشد و از کنار این موضوع بی تفاوت نگذشت.»

** با تخلف در آبیاری محصولات کشاورزی در شیراز چه برخوردی می‌شود؟

اما در حالیکه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در مصوبه‌ای هیئت وزیران و وزارتخانه‌های جهاد کشارزی و نیرو را مکلف کرده که اقدامات لازم برای رفع مشکل آبیاری مزارع سبزی‌کاری با فاضلاب خام را انجام دهند، برخی از کشاورزان از عدم حمایت کافی در این خصوص گلایه دارند و مدعی هستند که آنها از تنها راهکارهای موجود برای آبیاری مزارع استفاده می‌کنند؛ توجیهی که البته به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست.

به هر حال، دستگاه‌های دولتی مرتبط با این حوزه، علاوه بر آموزش و برخورد، باید در جهت رفع مشکل آب مزارع کشاورزی شیراز و فارس، حمایت‌های لازم را انجام دهند تا بیش از این شاهد تهدید سلامت کشاورزان، مصرف‌کنندگان و محیط زیست نباشیم.

پایان گزارش/ سجاد بنام